Με τον όρο Σύνδρομο του ασθενούς κτιρίου εννοούμε το φαινόμενο κατα το οποίο οι ένοικοι ενός κτιρίου αισθάνονται συμπτώματα δυσφορίας, σωματικης κόπωσης και εξαντλησης της υγειας τους, τα οποια ωφείλονται κυριως στις δυσμενείς και νοσηρές συνθήκες  του κτιρίου στο οποίο βρίσκονται. Στην ονομαζόμενη ΄΄εσωτερική μόλυνση του κτιρίου΄΄. Συμπτώματα που συνήθως υποχωρούν όταν ο παθών εξέρχεται του κτιρίου.

Ο όρος Σύνδροµο του Άρρωστου Κτιρίου (Sick building Syndrome), χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει κτίρια, ανεξαρτήτου μεγέθους, διαστάσεων ή παλαιότητας, κτίρια που προορίζονται κυρίως για να στεγάσουν υπηρεσίες ή κατοικίες και τα οποία παρουσιάζουν προβλήματα εσωτερικής ρύπανσης. Με τον όρο Εσωτερική ρύπανση εννοούμε κυρίως την μη καλή ποιότητα ή την ανεπαρκή ανανέωση του αέρα των εσωτερικών χώρων του κτιρίου.

Η ποιότητα του περιβάλλοντος του εσωτερικού ενός κτιρίου, θα πρέπει να προσφέρει στους χρήστες του άνεση τόσο Θερμική, Οπτική, Ακουστική, Φωτισμού, όσο και από άποψη της ποιότητας του εσωτερικού αέρα, προκειμένου να θεωρηθεί ένας χώρος κατάλληλος και υγιής προς χρήση

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, εκτιμάται ότι το 30% περίπου των νέων και των ανακαινιζόμενων κτιρίων, ευθύνεται για προβλήματα υγείας που είναι δυνατόν να εμφανίσουν τα άτομα που ζουν εκεί, λόγω κακής εσωτερικής ποιότητας της ατμόσφαιρας και σε ευρωπαικό επίπεδο το 20% των χρηστών ενός κτιρίου υποφέρει απο συμπτώματα πονοκεφάλων και αλλεργιών κυρίως λόγω του ελλειπούς αερισμού του κτιρίου στο οποίο διαμένουν.

Τα Συµπτώµατα που παρουσιάζουν οι ένοικοι κατά την παραµονή τους στο «άρρωστο» κτίριο είναι:

• Πονοκέφαλοι, ζαλάδες και ναυτία,
• Ερεθισμοί των ματιών, ρινόρροια, βράχνιασμα και πονόλαιμος,
• Αλλεργίες και ερεθισμούς του δέρματος,
• Επιδείνωση συμπτωμάτων άσθματος,
• Έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης, πνευµατική κόπωση και σύγχυση,
• Συμπτώματα κρυολογήματος,
• Σωµατική κόπωση, λήθαργος,
• Πεπτικές διαταραχές
• Ιγμορίτιδες, ωτίτιδες,
• Πνευμονίες,
• Παθήσεις του ήπατος,
• Παθήσεις των νεφρών,
• Παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Οι Παράγοντες που συμβάλουν στην εσωτερική μόλυνση ενός κτιρίου είναι συνοπτικά οι εξής:

• Ατμοσφαιρική Ρύπανση – εξωτερικοί παράγοντες,
• Χημικοί παράγοντες του εσωτερικού του κτιρίου,
• Βιολογικοί παράγοντες του εσωτερικού του κτιρίου,
• Ηλεκτρομαγνητική και φυσική Ακτινοβολία,
• Φυσικοί παράγοντες,

Πιο συγκεκριμένα:

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ –

Εξωτερικοί παράγοντες που εισέρχονται στο κτίριο απο παράθυρα, καπνοδόχους και λοιπα ανοίγματα.

• Εκπομπές Καυσαέριων οχημάτων,
• Βιομηχανικοί ρύποι,
• Οικιστικοί ρύποι (απο τζάκια, κουζίνες, γκαράζ κτλ.),
• Σκόνες απο εξωτερικές δραστιριότητες (εργοτάξια, οικοδομές κ.α.).

ΧΗΜΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ – ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ & ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ

• Φορμαλδεΰδη

Πρόκειται για οργανική ουσία που βρίσκεται σε δάπεδα, μοκέτες, ταπετσαρίες, κυρίως από συνθετικά υλικά, καθώς και σε μονωτικά υλικά (από πίσσα ή πολυουρεθάνες, ίνες ύαλου ή αλκαλοειδή), σε έπιπλα από MDF και μοριοσανίδες, σε επικίνδυνες κόλλες και στα τσιγάρα.

• Διοξείδιο άνθρακα

Παράγεται κατά την καύση των ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου κυρίως).

• Μονοξείδιο του άνθρακα

Παράγεται από ατελή καύση τσιγάρων, τζακιού, σόμπας ξύλου, από συσκευές αερίου, οδική κυκλοφορία, βιομηχανία, κεντρικές θερμάνσεις.

• Οξείδια αζώτου

Απελευθερώνονται με τη χρήση συσκευών αερίου.

• Αμίαντος

Βρίσκεται σε πολλά μονωτικά υλικά, σωλήνες αμιαντοτσιμέντου, σε στέγες από αμιαντοτσιμέντο.

• Τεχνητές ορυκτές ίνες

Κυρίως πετροβάµβακας και υαλοβάμβακας, οι οποίοι απελευθερώνουν ίνες καρκινογόνες.

• Πτητικές οργανικές ουσίες

Εξαερώνονται µε τη θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων από διάφορα προϊόντα, όπως χρώματα, πλαστικά, κόλλες, κ.λ.π., όπου υπάρχουν ως διαλύτες.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ

Μούχλα, ακάρεα, μύκητες, μικροοργανισμοί, ο καπνός τσιγάρου, ακαθαρσίες ζώων και πτηνών.

Στον καπνό του τσιγάρου υπάρχουν 4.300 χημικές ουσίες. Ο καπνός αποτελεί µείγµα αερίων, αιωρούµενων στερεών σωματιδίων & οργανικών ουσιών. Σημειωτέον ότι στους κλειστούς χώρους πολλαπλασιάζει δραματικά τις συγκεντρώσεις των αιωρούµενων στερεών σωματιδίων και των άλλων αέριων ρύπων (νικοτίνης, αρωματικών υδρογονανθράκων, μονοξείδιου άνθρακα).

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Προέρχονται από τα διάφορα Ηλεκτρομαγνητικά πεδία που δημιουργούνται από Ηλεκτρικές ή Ηλεκτρονικές συσκευές, Ηλεκτρικά δίκτυα & εγκαταστάσεις, Φωτιστικά σώματα, Κινητή τηλεφωνία, Ιατρικές συσκευές, Συσκευές που παράγουν ραδιενέργεια.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Πρόκειται για την ακτινοβολία που προέρχεται από την κοσμική ενέργεια, τα γήινα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και την ακτινοβολία που απελευθερώνεται από διάφορα φυσικά ραδιενεργά υλικά, όπως ο γρανίτης, που περιέχει το στοιχείο ράδιο 226, το οποίο μεταπίπτει σε ΡΑΔΟΝΙΟ, που εισβάλλει υπό αέρια μορφή στο εσωτερικό των υπόγειων & ισόγειων κυρίως χώρων από το υπέδαφος και ρυπαίνει επικίνδυνα τον αέρα που αναπνέουμε.

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

• Θερμοκρασία,
• Υγρασία,
• Κακή ακουστική και εργονομία,
• Ελλεπείς ηχομόνωση.

Ίδιαίτερη κατηγορία αποτελεί ο κλιματισμός του εκάστοτε χώρου.

Ο κλιματισμός έχει ποικιλόμορφη και εκτεταμένη χρήση στον κτιριακό τομέα. Χρησιμοποιείται κυρίως για την εξασφάλιση της θερμικής άνεσης του χώρου, των κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης είτε πρόκειται για τις συνήθεις συνθήκες κατοικιών, ξενοδοχείων, μουσείων, χώρων εργασίας κτλ. είτε πρόκειται για την εξασφάλιση συγκεκριμένων ειδικών συνθηκών ύγρανσης και θερμοκρασίας σε φαρμακοβιομηχανίες, χημικά εργαστήρια κτλ.

Η ανεπαρκής ή ελλειπής συντήρηση των κλιματιστικών μονάδων π.χ. η αποτυχία ή αμέλεια για τον καθαρισμό ή την αλλαγή των φίλτρων τακτικά μπορούν να επιτρέπουν την ανάπτυξη μικροβίων και λοιπών ρυπογόνων σωματιδίων και την μετέπειτα διανομή τους σε όλο το κτίριο.

Μέτρα αντιμετώπισης και προφύλαξης

• Η  τακτική και επιμελής συντήρηση και ο καθαρισµός των κεντρικών κλιµατιστικών συστηµάτων.
• Η ανανέωση του εσωτερικού αέρα (δημιουργία ανοιγματων, αιθρίων κτλ.).
• Η µείωση της χρήσης συνθετικών προϊόντων στην επίπλωση του χώρου.
• Η αποφυγή χρήσης χηµικών καθαριστικών.
• Η αποφυγή του καπνίσµατος στους κλειστούς χώρους.
• Η εφαρµογή κείµενης νοµοθεσίας για την Υγεία και Ασφάλεια.
• Ενημέρωση, επιμόρφωση των χρηστών – ενοίκων.
• Επαρκής εκπαίδευση των τεχνικών, μηχανικών κτλ.
• Χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον.
• Χρήση φυτών (φυτεμένα δώματα, αυλές).
• Επαρκής αερισμός κλειστών χώρων αποθήκευσης χρωμάτων, διαλυτών, μονωτικών και πυρίμαχων υλικων, συσκυών υγραερίου.

Ειδικά μέτρα πρόληψης σε ΝΕΑ ΚΤΙΡΙΑ

• Σωστός Προσανατολισμός κτιρίου.
• Κατασκευή ηλιακών Θερμοκηπίων, Ηλιακών Αίθριων, Ηλιακών τοίχων, Εκμετάλλευση Παθητικών ηλιακών συστημάτων, αρχών βιοκλιματισμού, πράσινα κτίρια.
• Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Χρήση Οικολογικών υλικών από Φυσικές πρώτες ύλες (Low embodied energy materials).
• Αποφυγή χρήσης Γρανίτη, Σιδηροπλισμού από ανακύκλωση, Τσιμέντου από ιπτάμενη τέφρα.
• Γείωση σιδηροπλισμού για αποφυγή κλωβού Faraday.
• Ηλεκτρολογική εγκατάσταση ακτινωτή.
• Αποφυγή δόμησης σε χώρους μολυσμένους από ραδιενεργά απόβλητα ή Ραδιενεργά Πετρώματα.

Γεώργιος Ε. Συγγρός